Column: de lokale gevolgen van Rutte IV

26-12-2021 | Joost Pals

Het regeerakkoord heeft ook gevolgen voor de gemeente. Vooral bij de jeugd­zorg haalt het "nieuwe" kabinet een rare streek uit. Raadslid Joost Pals schrijft erover in deze column.

Schulden nemen toe

De regering Rutte III maakt een doorstart naar nummer IV, alsof de Toeslagen­affaire en "functie elders" niet hebben plaatsgevonden. De ambities rondom klimaatbeleid worden nog fors verder verhoogd, met een extreem prijskaartje van 35 miljard euro. Alles bij elkaar loopt de staatsschuld met vele miljarden op. Meer uitgeven dan er binnenkomt. Het lijkt Bergen op Zoom wel.

Gevolgen voor gemeenten

Ook voor de gemeenten heeft het regeerakkoord gevolgen. Een belangrijk onder­werp is de be­kostig­ing van de jeugdzorg. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering, maar jaren­lang kregen ze daarvoor veel te weinig geld van het rijk. Een slepende discussie tussen rijks­overheid en gemeenten die eerder dit jaar eindig­de met een arbitrage­zaak.

Uitkomst van de arbitrage

De uitspraak was, kort gezegd, dat het rijk inder­daad met meer geld over de brug moest komen. Circa 1,5 miljard euro, verdeeld over alle ge­meen­ten. Ook zou de jeugd­zorg hervormd gaan worden. De essentie daarvan: niet alles is jeugd­zorg. Terug naar de basis: het begint met het gewone opvoeden en opgroeien. Deugdelijke voor­zieningen moeten er zeker zijn, maar sla niet door met elk opvoed­probleem in een hokje te stoppen en van een etiket te voorzien.

Met één pennenstreek van tafel geveegd

Een hele redelijke uitkomst van die arbitragezaak. Een evenwichtig verhaal. Maar toen kwam Rutte IV. In het regeerakkoord wordt abrupt gekort op die 1,5 miljard euro. In 2025 blijft daar nog maar de helft van over en in 2026 slechts een kwart. Met één pennenstreek wordt de arbitrage van tafel geveegd. Voor Bergen op Zoom gaat het om respectievelijk 2,5 en 4 miljoen euro minder in­komsten.

Nieuwe bestuurscultuur?

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) staat op de achterste benen. Soms piepen zij wel erg makkelijk, maar hier is dat volkomen terecht. Immers, de gesprekken over de hervormingen zijn nauwelijks begonnen, maar het budget wordt al wel eenzijdig geschrapt. Is dat dan die nieuwe bestuurscultuur van het kabinet?

Gemeentelijk begrotingsoverschot verdampt

Eerder dit jaar kraaide het college victorie. De gemeente zou een overschot gaan krijgen van 3,7 miljoen. Maar de eerste tegenvaller van 3 ton volgde al binnen twee weken. Ik schreef er eerder deze column over (zie "risico 3"). Nu dit. Welis­waar heeft het voor 2022 nog geen directe gevolgen, maar meerjarig is het een forse tegen­valler.

Hoe dan wel?

De impact van deze pennen­streek bevestigt eens te meer dat de financiële problemen van Bergen op Zoom nog lang niet verholpen zijn. De sleutel tot de oplossing is om de personele kosten om­laag te brengen. Vooral binnen het manage­ment en het gemeente­lijke cultuur­bedrijf zit nog altijd lucht. Het college moet echt veel meer vaart maken dan het getreuzel dat het voor­alsnog laat zien.

Joost Pals, 26 december 2021

Lokaal Realisme vindt dat de zorg voor de jeugd begint in het eigen gezin. Wanneer dat niet toereikend is, horen er deugdelijke sociale voorzieningen te zijn.