In deze column beschrijft onze wethouder Joost Pals welke gevolgen de landelijke verkiezingen hebben voor de gemeentelijke financiën. In het bijzonder het "ravijn 2026" dat nog steeds boven de markt hangt.
Lokaal herstel
De afgelopen tijd is er hard gewerkt om de gemeentelijke financiën op orde te krijgen. Niet allemaal keuzes die even leuk waren, maar wel noodzakelijk: iedereen besefte wel dat er moest worden ingegrepen. Een "reset" was nodig.
Dat begint inmiddels resultaat op te leveren. Zo zijn de schulden afgenomen van 249 miljoen euro (2020) naar 196 miljoen (2022) en is het eigen vermogen gestegen van 28 miljoen naar 59 miljoen. Terwijl er toch ook wat meer budget komt voor veiligheid en onderhoud van de leefomgeving. Door kritisch te kijken naar het gemeentelijke huishoudboekje klimmen we uit het dal. We zijn er nog niet, maar de de weg omhoog is ingezet. Nu volhouden.
Ravijn 2026
Tegelijkertijd hangen er nog altijd donkere wolken van de rijksoverheid in de lucht. Het financiële "ravijn 2026", ik schreef er eerder ook al eens over. Vanaf 2026 worden alle gemeenten fors gekort door het rijk. Voor Bergen op Zoom zou de exploitatie dan met 10 miljoen euro verslechteren.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) voert hier al ruime tijd een felle discussie over met de rijksoverheid, maar vooralsnog zonder structureel resultaat. Het - inmiddels demissionaire - kabinet gebruikte een wat opportunistische smoes: ze wilden niet over hun graf heen regeren. Dat klinkt nobel, maar het kwam ze wel heel erg makkelijk uit: lastige keuzes konden ze zo doorschuiven naar een volgend kabinet.
Landelijke verkiezingen
In dat opzicht komt de val van Rutte-IV mooi uit: die slepende discussie wordt zo naar voren gehaald. Nou duurt ook dat nog wel even, want na de verkiezingen zal er eerst nog een nieuw kabinet geformeerd moeten worden. Wie weet hoelang dát gaat duren. Pas dan valt er duidelijkheid te verwachten.
In de tussentijd adviseert de VNG aan gemeenten om met een meerjarige begroting te komen die voor 2024 en 2025 wel sluitend is (dus met de inkomsten en de uitgaven in evenwicht), maar voor 2026 en 2027 niet: accepteer dan maar de tekorten, luidt hun verhaal. Voor een bedeesde club als de VNG is dat best wel een gewaagd advies.
Duurzaam financieel beleid
Met zulke enorme fluctuaties door het rijk valt er ook nauwelijks een stabiel en duurzaam financieel beleid te voeren. Het is daarom te hopen dat een volgend kabinet hier verstandigere keuzes in gaat maken, zodat gemeenten op een nette manier hun werk kunnen doen.
In een volgende column nog meer over de consequenties van landelijke verkiezingen voor de gemeentelijke financiën.
Joost Pals, 26 augustus 2023