Het college wil nog steeds gemeentelijke monumenten verpatsen. Bijvoorbeeld Hof van Ram, de synagoge en de molen van Borgvliet. Joost Pals legt uit waarom dat onverstandig is. Een uitspraak van de Hoge Raad geeft nog een extra argument om niet over te gaan tot verkoop.
Vorige week ging het in de gemeenteraad opnieuw over de verkoop van gemeentelijk vastgoed. Dit keer Hof van Ram, een monumentaal pand. Het college wil verkopen, maar wat betekent dat dan voor de gebruiker: de Heemkundekring.
Boekhoudkundige truc
In een eerdere column schreef ik al over de onzin van het verkopen van panden om daarmee de schuldquote omlaag te krijgen. Vooral een boekhoudkundige truc, want niet alleen de schuldquote gaat dan omlaag, maar ook de bezittingen nemen af. Broekzak vestzak.
Wat anders is het als je panden verkoopt om strategische redenen. Want een gemeente is er niet om bijvoorbeeld allerlei kantoorgebouwen en woningen in eigendom te hebben. Dus verkoop van het oude politiebureau: vooral doen als dat financieel economisch tot een beter resultaat leidt.
Stadhuis verpatsen
Op enig moment wilde het college zelfs het stadhuis aan de Grote Markt verpatsen. Om het daarna terug te huren. Absurd natuurlijk. Ook cijfermatig, want de verkoopopbrengst zal nooit in de buurt komen van wat je kwijt raakt. Het college betoogde dat de gemeente dan geen onderhoudskosten meer had. Evengoed onzin, want een nieuwe eigenaar zou dat echt wel doorbelasten. Diens schoorsteen moet immers ook roken.
Gelukkig is de grootste gekkigheid al uit die plannen gehaald. Bovendien heeft de gemeenteraad afgedwongen dat het college monumentale panden niet zo maar mag verkopen. Daarvoor is eerst instemming van de raad voor nodig.
Hof van Ram
Zo ligt het nu ook met Hof van Ram. Een monumentaal pand in gebruik door de Heemkundekring. Zij zijn intussen geld bij elkaar aan het sprokkelen om het pand te kunnen aankopen. Voor een symbolisch bedrag. Dat laatste geeft wel wat haken en ogen. Want dan wordt zelfs de (kortzichtige) financiële doelstelling van het college niet bereikt. Het pand heeft immers een boekwaarde. Bij verkoop moet je die van de opbrengst afhalen. Als de verkoop symbolisch is, zal het resultaat nihil of zelfs negatief zijn.
Uitspraak van de Hoge Raad
Er speelt sinds kort nog wat anders. Een uitspraak van de Hoge Raad. Die behandelde een zaak met de gemeente Montferland. Het ging over de herontwikkeling van het dorpscentrum van Didam, een plaats in Montferland. Daarvoor werd grond verkocht aan een projectontwikkelaar, terwijl een andere ondernemer ook graag in aanmerking was gekomen. Maar de gemeente handelde exclusief met de projectontwikkelaar.
Dáár heeft de Hoge Raad een stokje voor gestoken. Kort gezegd: een gemeente heeft zich aan het gelijkheidsbeginsel te houden. Met andere woorden, gelijke kansen voor anderen om ook in aanmerking te komen. Openheid over bijvoorbeeld de selectieprocedure en het tijdspad horen daar bij.
Openheid is nodig
Terug naar de gemeente Bergen op Zoom. Hoewel die uitspraak over een dorpscentrum gaat en er voor een andere situatie wellicht nog een uitzondering geldt, kan het best wel wat betekenen. Want een gemeente kan dus niet "zo maar" een pand verkopen aan één gegadigde. Zelfs niet als het de huidige gebruiker is. Hoe sympathiek ook.
Die uitspraak is welbeschouwd maar goed ook. Het dwingt een gemeente immers tot openheid bij dergelijke transacties. Laat dat nou niet het sterkste punt zijn van de gemeente Bergen op Zoom, om het maar zachtjes uit te drukken. Openheid van zaken is dringend nodig voor een beter gemeentebestuur.
Verkoop monumenten is kortzichtig
En Hof van Ram? Of bijvoorbeeld de synagoge? De molen van Borgvliet? De uitspraak van de Hoge Raad is een extra argument om de verkoopdrift van het college te heroverwegen. Waarom zou je als gemeente die monumenten willen verpatsen? Met welke gedachte zou je dat willen doen? Financieel is het kortzichtig. Strategisch leidt het tot niets. Alleen de schuldquote gaat op papier omlaag.
Hoe dan wel?
Staak de verkoop van monumenten en geef als gemeente een duidelijk signaal dat je het monumentaal erfgoed belangrijker vindt dan een boekhoudkundige truc. Verschaf duidelijkheid aan clubs zoals de Heemkundekring dat ze gewoon gebruik kunnen blijven maken van hun stek. Stop met het verbranden van ambtelijke uren (dus euro's) aan dit heilloze pad. Start met het op orde brengen van de structurele exploitatie.
Joost Pals, 30 januari 2022