Het college besteedt coronasteun aan de salarissen van interim-directeuren en managers. De gemeenteraad en de samenleving zijn woest. In een uitgebreide column zet raadslid Joost Pals de situatie uiteen.
Verdeling van coronasteun
Een raadsmededeling over de verdeling van coronasteun. Normaal geen explosief onderwerp, zou je verwachten. Maar hoe anders is het in Bergen op Zoom, door het college van B&W alhier. Wat is er aan de hand?
De impact van de coronamaatregelen is enorm. De rijksoverheid heeft geld beschikbaar gesteld om die impact voor de culturele sector enigszins te verzachten. De gemeenten moeten dat geld verdelen en voor Bergen op Zoom gaat het om een bedrag van 1,4 miljoen euro.
De rijksoverheid heeft geen voorwaarden verbonden aan de besteding van die middelen. In theorie zou de gemeente het ook kunnen besteden aan lantaarnpalen. Wel deed de minister de oproep om deze gelden uit te keren aan culturele voorzieningen. In het bijzonder waar de nood het hoogst is.
Coronasteun ten gunste van culturele sector
In april sprak de gemeenteraad over dit onderwerp. De fracties onderstreepten de oproep van de minister: dit moet echt ten gunste komen van de culturele sector. Een glashelder signaal van de gemeenteraad richting het college. Daarmee ook een afspraak waaraan het college zich heeft te houden.
Het college kon aan de gang. Op een later moment zou het bij de gemeenteraad terugkomen. Met een uitgewerkt plan voor de verdeling van het geld. Nou, dat gebeurde afgelopen donderdag dus. In het voorstel gaat 43.000 euro naar culturele organisaties, daarnaast nog 35.000 euro naar Gebouw-T en - daar komt de klapper - 516.000 euro naar de gemeente zelf. Met bovendien de mededeling dat een deel daarvan al is uitgegeven. Voor het restant was nog geen bestemming genoemd.
College probeert 516.000 euro weg te smoezelen
De gemeenteraad ontstak in woede. Want niet alleen zijn de verhoudingen tussen die bedragen scheef, maar het college probeerde ook weg te smoezelen waar het bij die 516.000 euro eigenlijk om ging. Pas na doorvragen vanuit de gemeenteraad bleek dat volledige bedrag te worden besteed aan ambtenarensalarissen.
100.000 euro voor een interim-directeur van het Markiezenhof, 100.000 voor een interim-directeur voor het Centrum voor de Kunsten, 75.000 euro voor een projectmanager, 100.000 euro voor een HR-manager, 70.000 euro voor een projectsecretaris en 71.000 euro aan een ambtenaar die het geld moest verdelen.
Nu blijkt dat het college al in april een besluit heeft genomen over dat onzalige plan. In interne stukken werden de bedragen voor de interim-directeuren en managers toen al genoemd. Het college wist daarvan. Maar voor de gemeenteraad werd het verborgen gehouden.
College deed dit moedwillig
Het college had zelf ook al wel door dat dit plan uitermate onfris was. Dat blijkt uit de passage: "Imago gemeente. Hoog risico. De indruk kan ontstaan dat de gemeente zichzelf 'verrijkt' met de compensatiemiddelen". Ze hadden het donders goed door - en tóch deden ze het. Bewust. Moedwillig.
Door de PvdA fractie zijn in juli vragen gesteld aan het college. Toen was nog niet bekend dat het ging om de salarissen van topambtenaren. Het leek te gaan om compensatie voor gederfde inkomsten van het Markiezenhof en de Maagd.
Zodoende was bijvoorbeeld een vraag of de aanvraag van Markiezenhof en Maagd voldeed aan de criteria. De antwoorden - die het college pas deze maand gaf - zijn ontwijkend en ronduit misleidend te noemen. De 516.000 euro zou volgens het college niet uit het noodfonds komen, zo werd geantwoord. In de beantwoording wordt gejongleerd met woorden, om de waarheid te ontwijken.
De waarheid ontwijken
Het college blijkt al in april het bedrag van 516.000 euro te hebben afgeroomd van de pot van 1,4 miljoen. Terwijl in de raadsmededeling destijds gewoon gesproken werd over de volle 1,4 miljoen. Letterlijk stond er: "het volledige bedrag aan steunmaatregelen (…) te bestemmen voor het in stand houden van de culturele voorzieningen". Alles in de raadsmededeling straalde uit: die 1,4 miljoen euro gaat gewoon naar de culturele sector.
De bom barst
Afgelopen donderdag barstte de bom. 516.000 euro naar ambtenaren in schaaltje tig. Gejat van de clubs en ondernemers die het door de coronamaatregelen juist zo zwaar hebben.
Wat was de reactie van het college? Duizend maal excuses, vragen om vergiffenis en beloven om dit nooit, maar dan ook nooit meer te doen? Nee hoor. Losgeslagen van de werkelijkheid was het antwoord: "stem nou maar in met ons voorstel - en dan leggen we later nog wel een keer uit waarom het zo goed is". Een verdediging zou nu niet nodig zijn.
Bergen op Zoom te schande gemaakt
De rest van de wereld dacht daar anders over. De gemeenteraad gaat het college via een interpellatie ter verantwoording roepen. Een motie van wantrouwen is al aangekondigd. Van Zuidwest en BN de Stem tot Omroep Brabant, NOS en RTL: Bergen op Zoom is te schande gemaakt door het handelen van het college.
Leidde dát dan nog tot zelfreflectie? Nee hoor. De plaat voor de kop is dik. In een persbericht probeert men opnieuw recht te praten wat krom is. "Het college neemt met kracht afstand van termen die gebruik zijn zoals zelfverrijking en creatief boekhouden", zo valt er te lezen, terwijl de gemeente zelf - in de interne stukken van april - voorzag dat de gemeente zichzelf hiermee zou verrijken.
Verbeteren van de bestuurscultuur
Het is triest. In het Focusakkoord zijn vorig jaar afspraken gemaakt over het verbeteren van de bestuurscultuur. "Het moet anders", was een breed gedragen gevoel. Die brede consensus mag niet onderschat worden. Maar het college heeft er een potje van gemaakt. Het momentum is weggeglipt. Met wethouders die keurig aan de leiband van de ambtenarij lopen. Een ambtelijke top die zich verzet tegen de broodnodige verandering.
Komende donderdag zal de gemeenteraad besluiten wat de gevolgen moeten zijn. Wat mij betreft is er een eenvoudig criterium. Werk je mee om de bezem te halen door de rotte leemlaag en ben je onderdeel van de oplossing. Of verdedig je de ambtelijke arrogantie en ben je onderdeel van het probleem?
Inwoners van Bergen op Zoom verdienen beter. Het moet anders.
Joost Pals, 25 september 2021
