Column: het verhaal achter de cijfers

29-10-2021 | Joost Pals

Sport, cultuur en veilig­heid. Aan de hand van de cijfers in de be­groting ont­leedt raadslid Joost Pals wat er op die onder­werpen in de komende jaren staat te ge­beuren. Achter de cijfers gaan ver­halen schuil die flinke impact op de samen­leving zullen hebben.

De begroting 2022. Een boekwerk van 168 pagina's. Veel taai cijferwerk, maar daarachter gaat een verhaal schuil. In deze column licht ik drie onderwerpen uit. Sport, cultuur en veilig­heid.

Revolutie met sport­accommodaties

Als eerste de sport­accommodaties. Daar staat een revolutie op stapel. Bergen op Zoom gaf in voorgaande jaren behoorlijk wat geld uit aan sport­accommodaties.

Sinds 2020 is dat af­gezakt tot het landelijk gemiddelde. Hecht niet teveel waarde aan de piek voor 2021 die je in de onderstaande grafiek kunt zien. Dat is vooral het gevolg van boek­houd­kundige lucht die het college in de begroting 2021 heeft geblazen.

Veel meer aandacht verdient de extreme afbouw van het budget voor sport­accommodaties in de komende drie jaar. Van 3,0 miljoen euro in 2022 naar slechts 0,5 miljoen in 2024. Ter vergelijking: het landelijk gemiddelde komt neer op 2,9 miljoen.

Nauwelijks budget voor accommodaties

Waar Bergen op Zoom nu nog in de middenmoot zit, zullen we in 2024 behoren tot de gemeenten die het minst uitgeven aan sport­accommodaties. Onge­veer bij de laagste 20 gemeenten op 350 in totaal.

De ontwikkeling van het budget voor sport­accommodaties staat in schril contrast met het budget voor sportbeleid. Het zijn twee ver­schillende posten in de begroting.

Wel ruim budget voor sportbeleid

Bij de accommodaties gaat het om sporthallen, zwembaden en sportvelden die door de clubs gebruikt worden. Sportbeleid gaat om ambtenaren die zich bezig houden met het stimuleren van sportbeoefening, het schrijven van nota's, het uitdragen van het belang van een gezonde leefstijl en bewegen. De zogenoemde Fitfabriek hoort hier ook bij. Onder de paraplu van BV De Schelp is zo een behoorlijk aantal "combinatie­functionarissen" in dienst bij de gemeente.

Terwijl het budget voor accommodaties zich dus minimaliseert, zit Bergen op Zoom fors boven het landelijk gemiddelde qua ambtenaren die zich bezig houden met sportbeleid. Dat is zo'n 2,4 miljoen euro tegenover 1,4 miljoen in ver­gelijk­bare gemeenten. Ook in de komende jaren blijft dat zo. Althans, in de begroting die het college heeft gepresenteerd.

Gemeente ontziet zichzelf en legt de rekening bij sportclubs

Ik denk dat hier een flinke politieke en maat­schappelijke discussie op z'n plaats is. Opnieuw is dit een voorbeeld van een gemeente die zichzelf ontziet, terwijl ze de financiële duim­schroeven in de samenleving - nu de sportclubs - flink aan­draait.

Een ongewenste trend. Dat moet anders. Ga eerst grondig met de stof­kam door de gemeentelijke organisatie, in plaats van sport­clubs onder druk te zetten.

Gemeentelijk cultuurbedrijf

Dan cultuur. Of beter gezegd het cultuurbedrijf. Want daar zie je iets soortgelijks, maar dan nog erger. Bergen op Zoom geeft extreem méér geld uit aan cultuur dan vergelijkbare gemeenten. Dat komt niet zo zeer terecht bij de verenigingen en stichtingen, maar het is vooral het gemeentelijke cultuurbedrijf waar de centen aan op gaan.

De gemeente heeft eerder dit jaar een "business case" opgesteld waarmee het cultuurbedrijf zou worden afgeslankt. Maar als ik naar de realisatie kijk, dan wordt daar herhaaldelijk vertraging gerapporteerd. Op papier staat er voor 2022 een bezuiniging van 1,4 miljoen euro, maar on­getwijfeld zal die verder in de tijd op­schuiven.

Boekhoudkundige truc

Bovendien speelt hier nog iets anders. De boek­houd­kundige lucht waar ik het eerder al over had.

In de begroting 2021 is het budget voor cultuur en musea eerst enorm op­geplust. Waar de jaarrekening 2020 hiervoor een som gaf van 7,2 miljoen euro is dat in de begroting 2021 verruimd tot liefst 8,4 miljoen.

De truc is dat die op­geblazen 8,4 miljoen het nieuwe vertrekpunt is geworden. Als je daar de bezuiniging van 1,4 miljoen af haalt, kom je - met een afrondings­verschil - op het budget van 6,9 miljoen in de begroting 2022 uit.

Zie je wat er gebeurt? Eerst op papier 1,2 miljoen er­bij doen en dan 1,4 miljoen be­zuinigen. Het college kan straks vol trots claimen dat de be­zuiniging is ge­realiseerd. Want van 8,4 naar 6,9 miljoen. Maar de werkelijk­heid is dat we dan van 7,2 naar 6,9 miljoen zijn gegaan. Oké, ook 3 ton, maar wel van een andere orde.

Salarissen ambtenaren cultuurbedrijf

Nog steeds zorgen de ambtenaren­salarissen binnen het cultuur­bedrijf er­voor dat Bergen op Zoom daar buiten­proportioneel veel geld aan kwijt is. Niet aan verenigingen en stichtingen, maar aan gemeente­ambtenaren. Bij vergelijk­bare gemeenten is het budget niet 8,4 miljoen, niet 7,2 miljoen, niet 6,9 miljoen, maar 3,7 miljoen euro.

De kosten van het gemeentelijke cultuur­bedrijf zijn euro's die op die manier niet besteed kunnen worden aan andere onder­werpen.

Geen geld voor veiligheid

Dat is een bruggetje naar het onderwerp veilig­heid. Een onder­geschoven kindje op de begroting. Het budget voor openbare orde en veiligheid is in Bergen op Zoom tussen de 1,0 en 1,1 miljoen euro. Vergelijkbare gemeenten trek­ken er 2,2 miljoen euro voor uit. Het dubbele!

Pappen en nathouden

Het is dus ook niet heel erg gek dat problemen rondom criminaliteit en overlast in Bergen op Zoom niet adequaat worden aangepakt. Dat het vooral pappen en nathouden is.

Als je, kort door de bocht, voor een fulltime baan 70.000 euro rekent (inclusief werkgeverslasten, pensioen, et cetera). Deel dan 1,1 miljoen door 70.000 euro en het gaat om 15 mensen die zich bezig hadden kunnen houden met de aanpak van criminaliteit en overlast.

Serieuze aanpak criminaliteit en overlast is nodig

Dat is enkel het verschil met het landelijk ge­middelde. Met andere woorden, helemaal geen over­dreven of door­geslagen ambitie­niveau, gewoon het landelijk gemiddelde.

Niet één veiligheidsfunctionaris voor de hele gemeente zoals nu, maar in élke wijk. Om de problematiek aan te pakken waar Bergen op Zoom mee te maken heeft. Een serieuze aanpak van criminaliteit en overlast is nodig. Dan ga je echt andere resultaten kunnen zien.

Begroting 2022

Opnieuw zien we een gemeente die vooral goed zorgt voor zichzelf. Een gemeente die zich verzet tegen het afslanken van de eigen organisatie. Dat gaat ten koste van de sportclubs. Het geeft de cultuursector onterecht een slechte naam, terwijl de gemeente het geld aan zichzelf (cultuurbedrijf) geeft. Voor een belangrijk onderwerp als veilig­heid blijft nauwelijks budget over.

De komende twee weken behandelt de gemeente­raad de begroting. Dan wordt bepaald hoe de koek wordt ver­deeld en welke onder­werpen prioriteit krijgen.

Joost Pals, 29 oktober 2021

Lokaal Realisme vindt dat de gemeente eerst de eigen organisatie moet afslanken. Openbare orde en veiligheid verdienen meer prioriteit. We willen een schone en veilige leefomgeving.